Tüm Türkiye’de olduğu gibi 1920’li yıllarda Antalya’da da basın alanında büyük gelişmeler olmuştur. Vatanperver lakabı ile tanınan Mehmet Emin ve arkadaşlarının girişimleri ile 8 Eylül 1922’de Antalya Gazetesi yayın hayatına başlamıştır. Haydar Rüştü’nün Antalya’da Anadolu adıyla yayınladığı gazetesi ilk gazete olmasına rağmen, Mehmet Emin ve arkadaşlarının Antalya Gazetesi birçok kişi tarafından Antalya’nın ilk yerel gazetesi olarak kabul edilir. Ancak Mehmet Emin arkadaşlarıyla başladığı yayın serüvenine bir süre sonra yalnız devam eder.
Gazetenin 11. sayısının künyesinde “Cumartesiden başka her gün çıkar halkçı gazetedir. İdarehanesi şarampolde hususi daire. Sahibi Mehmet Emin Sermuharrir, Kantarağasızade Ömer Selahaddin. Halka faydalı memlekete yararlı mesleğimize uygun yazılara gazetemiz açıktır, gazeteye girmeyen yazılar geri verilmez” ibaresi yer almaktadır. Yine 11. sayıda yer alan bilgiye göre dönemin önemli gelir kaynakları ile ilgili yer alan ilanların gazetede yayınlandığı ve bu ilanların yayınlanması için pazarlığın meşhur olduğu bilgisine yer verilmiştir. Gazetenin ücretli ve yıllık aboneleri yıllar içerisinde değişmesine rağmen ilk sayıları 100 paraya basılmış gazeteye abonelik şartları ise; Türkiye için yıllık 700, 6 aylık 400, ecnebi memleketler için yıllık 1200, 6 aylık 1000 kuruş olarak belirlenmiştir.
Gazetenin 1922 ve 1923 yıllarına ait sayıları tek yaprak ve iki sayfa olarak düzenlenmiş. 11 Ocak 1924 tarihinin üstüne nüshasıyla birlikte okuyucularının “celb-i hoşnudiyeti” için hacmi genişletmeye karar veren gazete bu tarihten sonra 1 Mart 1925’te iki yaprak ve dört sayfa olarak neşredilmiştir. Bu tarihten itibaren gazetenin ilk sayfasının birinci sütunda başmakale, memleket ile ilgili ulusal meseleler, Anadolu Ajansı bültenleri, ikinci ve üçüncü sayfada ulusal basından alınan haberler, hikâye anlatımlarına, seyahat hatıralarına, Antalya haberlerine, fıkra ve şiirlere yer verilmiştir. Gazetenin dördüncü sayfasında ise mahkeme ve icra ilanları, reklam için verilen ilanlar ve zabıta vukuatları yer alıyordu.
5 Şubat 1924 tarihinde sütunlarını okuyuculara açtığını ilan eden gazetede bu tarihten sonra serbest köşe klişesi altında Okur Mektuplarına da yer vermiştir. Gazete yaşadığı maddi sorunlar yüzünden 1 Mart 1925 tarihinden itibaren sayfa sayısını dörtten ikiye düşürmüş, daha sonra bu küçülmeye bağlı olarak gazetenin içeriği zayıflamıştır. Gazeteden halkı alakadar etmeyen konuların çıkarılması, 1925’ten itibaren şehirde yayımlanan gazete sayısının artması ve maddi olanakların yetersizliğinin gazetenin küçülmesini de etkilediği düşünülmektedir.
Çeşitli zorluklarla özveriyle yayınlanan Antalya gazetesi 1 Haziran 1928’de kurucusu Mehmet Emin’in vefat etmesi nedeniyle bir süre ara vermiş, 7 Ekim 1930’da tekrar okuyucuları ile buluşmuştur. Ancak, gazete kısa bir süre sonra tekrar yayın hayatına ara vermek zorunda kalmış ve dokuz yıllık bir aradan sonra, 7 Ağustos 1939’da yayınlanabilmiş; bu tarihten itibaren bazı kesintiler haricinde 2016 yılına kadar yayın hayatına devam etmiştir.
Gazetenin AKMED Kütüphanesi Koleksiyonu’nda yer alan nüshaları Antalya basının geçmişine ışık tutmakta ve yakın dönem yerel tarihle ilgili önemli bilgiler vermektedir. Dijitalleştirilen ve özet çevirileri yapılan Antalya Gazetesi nüshalarının bir kısmı AKMED Antalya Gazetesi Koleksiyonu başlığı altında Koç Üniversitesi Dijital Koleksiyonlar sayfasında erişime açılmıştır.
Kaynak:
E. Dayar, “Nihayetsiz Bir Cidal”: Antalya Gazetesinin Kurucusu Mehmet Emin ve Muarızları (1878-1928)”, ERDEM, Aralık 2018, Sayı 75; 67-100.
E. Dayar, “İttihatçı Bir Gazeteci: Antalya Gazetesinin Kurucusu Mehmed Emin (1878-1928)”, H. Üstün (ed.), Antalya Basın Tarihi, Antalya Büyükşehir Belediyesi Yayını, Ankara, 2019, s. 82-89.
Emrullah Can
AKMED Birim Kütüphanecesi